Programma Sociaal Domein

In het programma Sociaal Domein wordt gewerkt aan de sociaal-maatschappelijke opgaven binnen onze gemeente.  Dit programma streeft er naar dat de inwoners van Twenterand zo veel mogelijk zelf hun dagelijkse dingen kunnen doen en daar zelf over beslissen om mee te kunnen doen in de samenleving. Thuis, in de buurt, bij een vereniging of organisatie of op het werk. Alle mogelijkheden (eigen kracht) van inwoners en hun omgeving worden hierbij benut. Waar dat niet lukt worden inwoners hierbij geholpen of ondersteund. Wat we willen bereiken en doen wordt weergegeven in 5 doelenbomen met alle sociale programma-onderdelen: Sociale Zaken, Onderwijs, Maatschappelijke Ondersteuning, Jeugd en Gezondheid. Ook is er een ontwikkelprogramma Transformatie met een doelenboom. Dit is een speciale opgave om het sociaal domein te vernieuwen en door te ontwikkelen.

Terugkijkend was 2020 voor het sociaal domein weer een intensief jaar. De uitbraak van  corona betekende dat er vele nieuwe en ook andere activiteiten uitgevoerd moesten worden, maar ook dat interactie met samenleving deels stil kwam te liggen.  Dit raakt voorzieningen (noodopvang kinderopvang/scholen), maar vooral ook doelgroepen (zoals ouderen, waarbij bijvoorbeeld eenzaamheid toenam).  Er is oog geweest voor continuïteit van (zorg)instellingen en vervoerders, maar ook bij ondernemers. Gezondheid valt onder dit programma en er is uiteraard intensief samengewerkt met de GGD Twente en andere betrokkenen om de pandemie te bestrijden.

Naast corona gingen andere werkzaamheden ook volop door. De veranderingen in de WSW (Soweco) vergden wederom veel inzet, waarbij oog voor de doelgroep is gehouden.

De Transformatie in het sociaal domein (vernieuwen en kostenbesparingen) moest op volle kracht worden doorgezet, met naast inzet op verwijzers/POH jeugd, ook ruimte voor de schuldenaanpak en scheidingsproblematiek.

Financiële zorgen en de noodzaak voor structurele oplossingen blijven het gesprek over het sociaal domein beheersen. Er blijven ook - naast vele positieve zaken die bereikt worden - in het afgelopen jaar extra financiële effecten. Dit betreft naast jeugdhulp vooral nu ook de (oude) taken Wmo (voorzieningen, huishoudelijke ondersteuning). Het zorglandschap en de keten waarin wordt samengewerkt staan onder druk door beperkte middelen en wachtlijsten en dit blijft (vooral op Twents niveau) ook aandacht vragen. 

Samenwerken in Twente heeft een vervolg gekregen door werken aan regionale transformatie maar ook door vroegtijdige controle van aanbieders.  Zorgfraude en kwaliteit had en houdt onze aandacht, net zoals het  toekomstige zorglandschap, mede in het licht van de komende wetswijziging jeugd. In alle activiteiten en processen blijft het belangrijk dat het gaat om zelfredzaamheid en goede ondersteuning van onze inwoners.  Er is weer een slag gemaakt in de dienstverlening door meer stabiliteit in de formatie bij onze consulenten te creëren en ook zijn onze kernteams positief geëvalueerd. 

Participerende en financieel zelfredzame inwoners

Het doel van de Participatiewet is om mensen zoveel mogelijk te laten participeren op de reguliere arbeidsmarkt. De gemeente kan voor iedereen dezelfde instrumenten en voorzieningen inzetten. Hierbij wordt zoveel mogelijk uit gegaan van de eigen kracht van de inwoner.

Het hebben van werk of een zinvolle dagbesteding is een van de dingen die meedoen in de samenleving mogelijk kan maken. Het zorgt voor ritme en structuur en het geeft eigenwaarde. We willen dat elke inwoner van de gemeente Twenterand de mogelijkheid krijgt om naar vermogen mee te doen aan de samenleving. We ondersteunen inwoners die niet zelf in hun levensonderhoud kunnen voorzien met een uitkering. Voor de meest kwetsbaren uit onze samenleving ligt er een opgave wat betreft het vinden van passend werk.
Kinderen moeten zich kunnen ontplooien, hun eigen mogelijkheden ontdekken en ontwikkelen en volop mee kunnen doen in de samenleving. Belangrijk is dat zij perspectief houden op een gelukkig leven. Elk kind moet niet alleen kunnen beschikken over voedsel, kleding en andere basisbehoeften, maar moet ook mee kunnen op schoolreis, lid van de bibliotheek kunnen worden en bijvoorbeeld wekelijks kunnen sporten of muziek maken. Er wordt een actieve beleid gevoerd om deze doelgroep te bereiken.

Wij streven als Twenterand na dat inwoners zo lang mogelijk zelfredzaam blijven, het liefst in de eigen woning. We voorzien zo goed mogelijk, direct of indirect, in de diverse ondersteuningsbehoeften van inwoners. We ondersteunen mantelzorgers en vrijwilligers om in dit doel te voorzien.

Het doel van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is dat inwoners worden voorzien in hun ondersteuningsbehoefte. De kanteling is onze nieuwe werkwijze binnen de Wmo. Er wordt niet meer zoals voorheen gedacht in voorzieningen als oplossing, maar de aandacht is veel meer gericht op de inwoner (en zijn of haar behoefte en hier op gebaseerd het beoogde resultaat). Hierdoor kan meer maatwerk worden geboden.

We bevorderen het bewustzijn onder de inwoners van hun eigen verantwoordelijkheden en bevoegdheden. De principes van de kanteling staan hierbij centraal: mensen worden gestimuleerd en ondersteund om in eerste instantie op eigen kracht en gezamenlijk met de mensen uit hun omgeving tot oplossingen voor problemen te komen.

Inwoners zijn lichamelijk, geestelijk en sociaal gezond.

Volgens het concept voor positieve gezondheid, is gezondheid “het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven”. Gezondheid is nauw verbonden met andere leefgebieden van inwoners. Dit maakt een integrale aanpak voor het verbeteren van de gezondheid noodzakelijk. Voor de gemeente is het van belang dat haar inwoners gezond en vitaal zijn. Door het bevorderen van gezondheid en vitaliteit kunnen zorgkosten verminderen en soms voorkomen worden. Inwoners die gezond en vitaal zijn kunnen daarnaast een grote bijdrage leven aan de samenleving door bijvoorbeeld het uitvoeren van vrijwilligerswerk.

Naast het bevorderen van de gezondheid en vitaliteit van inwoners is het ook nodig om deze gezondheid te beschermen. Er zijn meerdere bedreigingen die de gezondheid van mensen kunnen schaden. Door het organiseren van beschermingsmaatregelen probeert de gemeente dit te voorkomen. Gezondheidsbescherming is het geheel van activiteiten en maatregelen dat er toe bijdraagt dat mensen minder worden blootgesteld aan schadelijke omstandigheden.

Wanneer een kind ten opzichte van leeftijdgenoten achter is in onderwijs of opleiding, is sprake van een onderwijsachterstand. Een kind met een onderwijsachterstand noemen we een achterstandsleerling.

Laaggeletterden zijn niet in staat gedrukte of geschreven informatie te gebruiken en kunnen hierdoor minder goed functioneren in de samenleving, thuis en op het werk. In de gemeente Twenterand wordt het aantal inwoners tussen de 16 en 65 jaar dat moeite heeft met lezen en schrijven geschat op 3.500. 

De voorzieningen voor onderwijshuisvesting en leerlingenvervoer voldoen aan de normen die in de lokale verordeningen zijn vastgelegd. Tevens zorgt de gemeente dat er in specifieke gevallen extra ondersteuning beschikbaar is voor kinderen in aanvulling op een passende onderwijsplek, zoals het passend onderwijs beoogt.

De meeste jeugdigen groeien probleemloos op, ouders zijn hiervoor als eerste verantwoordelijk. Daarnaast zijn er voldoende voorzieningen op het gebied van sport, welzijn, cultuur, educatie, gezondheid en vrije tijd waarin de Twenterandse jeugd zich kan ontwikkelen.

De gemeente wil voorkomen dat lichte opvoed- of opgroeivragen uitgroeien tot zorgvragen.

Voor ouders en jeugdigen waarvoor het niet vanzelfsprekend is dat alles vanzelf goed verloopt, is aanvullende ondersteuning of zorg nodig om ook voor hen de kans om evenwichtig op te groeien mogelijk te maken of te vergroten. We streven naar effectieve en efficiënte ondersteuning en zorg waarmee we de eigen kracht van ouders en jeugdigen versterken met als doel dat ze zo snel mogelijk en zo goed mogelijk hun eigen leven (weer) vorm kunnen geven. De gemeente heeft op grond van de Jeugdwet een jeugdhulpplicht, die waarborgt dat jeugdigen de hulp ontvangen die zij nodig hebben. Met deze verantwoordelijkheden heeft de gemeente meer instrumenten in handen om hierop te sturen.

Het gerealiseerde totaal saldo van baten en lasten op programma Sociaal Domein is ruim € 575.845 hoger dan geraamd. Dit verschil wordt onder andere veroorzaakt door onderstaande gegevens.

Sociale Zaken
• De kostenontwikkeling op het terrein van het inkomensdeel Participatiewet is lager dan bij de berap verwacht. De toename van bijstandskosten als gevolg van corona zijn op dit moment (nog) niet zichtbaar. Verder is er een voordeel op de Rijksbijdrage omdat het macrobudget is bevroren (als gevolg van corona). Dit voordeel bedraagt € 275.000 en beschouwen we als eenmalig. Alleen de kosten van loonkostensubsidie zijn € 85.000 hoger dan verwacht. Oplopende loonkostensubsidie is een trend die de afgelopen jaren is ingezet en verder zal doorzetten, dit vanwege de grotere doelgroep, ook vanwege praktijkonderwijs. Per saldo is sprake van een voordeel van € 200.000 op het I-deel, dit voordeel is gestort in de reserve Sociaal Domein
• De budgetten inzake het W-deel Participatiewet zijn in totaal per saldo met € 110.000 onderschreden en het bedrag is verrekend met de reserve ‘sociaal domein’. Een groot deel bevat de rijksbijdrage voor implementatie nieuwe Inburgeringswet. Kosten hiervan zullen doorlopen in 2021
• De totale kosten voor WSW zijn € 325.000 lager dan geraamd (gestort in de reserve ‘sociaal domein); Het saldo is voornamelijk te danken aan een onderrealisatie op de aantallen AJ’s (4,39 ArbeidsJaren minder tov waar het Rijk mee rekent) en een voordeel op Begeleid Werken. De kosten van corona van € 200.000 worden gedekt door de Rijksbijdrage corona.
Maatschappelijke Ondersteuning.
• De kosten van huishoudelijke ondersteuning worden overschreden met € 390.000 (bij de berap was al rekening gehouden met € 170.000) . Deze overschrijding wordt gedekt door de reserve Sociaal Domein. Een oorzaak voor de overschrijding ligt enerzijds in de volumestijging (oa door abonnementstarief) en anderzijds door actualisatie nieuwe tarieven.
• Wmo-begeleiding kent een onderschrijding van ongeveer € 1.100.000. Dit wordt veroorzaakt door minder klanten en minder volume gebruik (verzilveringsgraad). De onderschrijding resulteert in een lagere onttrekking uit de reserve. Verdere toelichting zie de tekst bij de doelenboom Maatschappelijke Ondersteuning.
• Er heeft een overschrijding plaatsgevonden op de Wmo-voorzieningen van € 270.000 (bij de berap was al rekening gehouden met € 50.000) Dit wordt veroorzaakt door hogere kosten woonvoorzieningen (kosten van woningaanpassingen en trapliften) alsmede door een toename van kosten in de hulpmiddelen. Ook hier zit een effect van het abonnementstarief. De overschrijding wordt gedekt door de reserve Sociaal Domein.

Gezondheidszorg
• De kosten voor Wet Verplichte GGZ zijn met € 46.000 onderschreden. Dit is een eenmalig voordeel ivm vertraging in de facturatie en er kan sprake zijn van jaarlijkse fluctuaties voor deze vrij nieuwe taak in combinatie met de Aanpak Personen met verward gedrag. Ook zijn corona-effecten niet uit te sluiten.
• De kosten van eikenprocessierups zonder onderschreden met € 50.000, dit komt omdat er meer preventieve maatregelen zijn genomen, waardoor er minder nesten verwijderd hoefden te worden.
Onderwijs
• Als gevolg van lagere rente zijn de kapitaalslasten € 300.000 lager dan begroot.
• Er heeft een onderschrijding plaatsgevonden op de zogenaamde Asscher-middelen voor het vergroten van het bereik van kinderen van € 57.000; In 2021 komen hier uitgaven ivm vergoeding peuterwerk met Sociaal Medische Indicatie.
• Kosten klimaatinstallatie Brede School Westerhaar van € 18.000 is onttrokken uit de reserve brede scholen.
• De kosten van het leerlingenvervoer zijn in 2020 op niveau van de begroting. Hierbij zijn de continuïteitsvergoeding aan de vervoerder als gevolg van lagere omzet door corona bekostigd uit deze budgetten, omdat hiervoor geen specifieke compensatie kwam vanuit het Rijk.
Jeugd
• Jeugdhulp kent een overschrijding van € 860.000 (afgerond); Dit wordt veroorzaakt door meer volume gebruik. De overschrijding resulteert per saldo met Wmo-Begeleiding in een onderschrijding € 276.000 en daarmee in een lagere onttrekking uit de reserve. Verdere toelichting zie tekst doelenboom Maatschappelijke Ondersteuning.
• We hebben van centrumgemeente Almelo € 385.000 ontvangen inzake beschermd wonen. In de afgelopen jaren zijn in de regio minder kosten gemaakt dan de ontvangen rijksbijdrage. De verschillen zijn verdeeld over de regio. Deze middelen zijn benodigd voor doorontwikkeling en doordecentralisatie beschermd wonen (een wettelijke verplichte taak), daarom zijn deze gelden in de reserve Sociaal domein gestort.