Programma Sociaal Domein

In het programma Sociaal Domein wordt gewerkt aan de sociale opgaven met vooralsnog drie programma-lijnen: 1. Versterken eigen kracht 2. Passende en adequate zorg en ondersteuning 3. Opgroeien.

Dit programma streeft er naar dat de inwoners van Twenterand zo veel mogelijk zelf hun dagelijkse dingen kunnen doen en daar zelf over beslissen om mee te kunnen doen in de samenleving. Thuis, in de buurt, bij een vereniging of organisatie of in het werk. Alle mogelijkheden (eigen kracht) van inwoners en hun omgeving worden hierbij benut. Waar dat niet lukt worden inwoners hierbij geholpen of ondersteund. Dit wordt weergegeven in 5 doelenbomen met alle sociale programma-onderdelen: Sociale Zaken, Onderwijs, Maatschappelijke Ondersteuning, Jeugd en Gezondheid. Ook is er een ontwikkelprogramma Transformatie met een doelenboom.

Terugkijkend naar 2019 was voor het sociaal domein het weer een intensief jaar. De nieuwe Twentse inkoop moest worden ingevoerd, met herindicaties en de transformatie moest op volle kracht worden doorgezet. Financiële zorgen en de noodzaak voor structurele oplossingen blijven het gesprek over het sociaal domein beheersen. Ondertussen blijven er volume effecten en is een wachtlijst ontstaan aan de toegang, die nu gelukkig weer is teruggebracht tot een acceptabele werkvoorraad . Er is een slag gemaakt in meer stabiliteit in de formatie bij consulenten en backoffice.  Het zorglandschap en de keten waarin wordt samengewerkt staat onder druk en blijft aandacht vragen. 

Samenwerken in Twente is ook goed doorgezet in transformatie maar ook meer intensieve controle van aanbieders (het zgn. barrieremodel). Zorgfraude en kwaliteit had en houdt onze aandacht.   

Een unieke gebeurtenis in 2019 was dat Twenterand als één van 10 gemeenten in Nederland heeft deelgenomen is aan het landelijke visitatie-traject Financiële Beheersbaarheid Sociaal Domein. Een intensieve periode waarbij begin 2020 de uitkomsten zijn gedeeld.

In alle activiteiten en processen blijft het belangrijk dat het gaat om zelfredzaamheid en goede ondersteuning van onze inwoners.  

Participerende en financieel zelfredzame inwoners

Het doel van de Participatiewet is om mensen zoveel mogelijk te laten participeren op de reguliere arbeidsmarkt. De gemeente kan voor iedereen dezelfde instrumenten en voorzieningen inzetten. Hierbij wordt zoveel mogelijk uit gegaan van de eigen kracht van de inwoner.

Het hebben van werk of een zinvolle dagbesteding is een van de dingen die meedoen in de samenleving mogelijk kan maken. Het zorgt voor ritme en structuur en het geeft eigenwaarde. We willen dat elke inwoner van de gemeente Twenterand de mogelijkheid krijgt om naar vermogen mee te doen aan de samenleving. We ondersteunen inwoners die niet zelf in hun levensonderhoud kunnen voorzien met een uitkering. Voor de meest kwetsbaren uit onze samenleving ligt er een opgave wat betreft het vinden van passend werk.
Kinderen moeten zich kunnen ontplooien, hun eigen mogelijkheden ontdekken en ontwikkelen en volop mee kunnen doen in de samenleving. Belangrijk is dat zij perspectief houden op een gelukkig leven. Elk kind moet niet alleen kunnen beschikken over voedsel, kleding en andere basisbehoeften, maar moet ook mee kunnen op schoolreis, lid van de bibliotheek kunnen worden en bijvoorbeeld wekelijks kunnen sporten of muziek maken. Er wordt een actieve beleid gevoerd om deze doelgroep te bereiken.

Wij streven als Twenterand na dat inwoners zo lang mogelijk zelfredzaam blijven. Daartoe werken we er aan om de inwoners zo lang dit mogelijk en wenselijk is zelfstandig thuis te laten wonen. We voorzien zo goed mogelijk, direct of indirect, in de diverse ondersteuningsbehoeften van inwoners. We zorgen voor goed ingerichte woonservicegebieden. We ondersteunen mantelzorgers en vrijwilligers om in dit doel te voorzien.

Het doel van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is dat inwoners worden voorzien in hun ondersteuningsbehoefte. De kanteling is onze nieuwe werkwijze binnen de Wmo. Er wordt niet meer zoals voorheen gedacht in voorzieningen als oplossing, maar de aandacht is veel meer gericht op de inwoner (en zijn of haar behoefte en hier op gebaseerd het beoogde resultaat). Hierdoor kan meer maatwerk worden geboden.

We bevorderen het bewustzijn onder de inwoners van hun eigen verantwoordelijkheden en bevoegdheden. De principes van de kanteling staan hierbij centraal: mensen worden gestimuleerd en ondersteund om in eerste instantie op eigen kracht en gezamenlijk met de mensen uit hun omgeving tot oplossingen voor problemen te komen.

Inwoners zijn lichamelijk, geestelijk en sociaal gezond.

Volgens het concept voor positieve gezondheid, is gezondheid “het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven”. Gezondheid is nauw verbonden met andere leefgebieden van inwoners. Dit maakt een integrale aanpak voor het verbeteren van de gezondheid noodzakelijk. Voor de gemeente is het van belang dat haar inwoners gezond en vitaal zijn. Door het bevorderen van gezondheid en vitaliteit kunnen zorgkosten verminderden en soms wel voorkomen worden. Inwoners die gezond en vitaal zijn kunnen daarnaast een grote bijdrage leven aan de samenleving door bijvoorbeeld het uitvoeren van vrijwilligerswerk.

Naast het bevorderen van de gezondheid en vitaliteit van inwoners is het ook nodig om deze gezondheid te beschermen. Er zijn meerdere bedreigingen die de gezondheid van mensen kunnen schaden. Door het organiseren van beschermingsmaatregelen probeert de gemeente dit te voorkomen. Gezondheidsbescherming is het geheel van activiteiten en maatregelen dat er toe bijdraagt dat mensen minder worden blootgesteld aan schadelijke omstandigheden.

Wanneer een kind ten opzichte van leeftijdgenoten achter is in onderwijs of opleiding, is sprake van een onderwijsachterstand. Een kind met een onderwijsachterstand noemen we een achterstands-leerling.

Laaggeletterden zijn niet in staat gedrukte of geschreven informatie te gebruiken en kunnen hierdoor minder goed functioneren in de
samenleving, thuis en op het werk. In de gemeente Twenterand wordt het aantal inwoners tussen de 16 en 65 jaar dat moeite heeft met lezen en schrijven geschat op 3.500. Onze doelstelling is om in 2019 te komen tot een vermindering van de laaggeletterdheid in Twenterand.

De voorzieningen voor onderwijshuisvesting en leerlingenvervoer voldoen aan de normen die in de lokale verordeningen zijn vastgelegd. Tevens zorgt de gemeente dat er in specifieke gevallen extra ondersteuning beschikbaar is voor kinderen in
aanvulling op een passende onderwijsplek, zoals het passend onderwijs beoogt.

De meeste jeugdigen groeien probleemloos op, ouders zijn hiervoor als eerste verantwoordelijk. Daarnaast zijn er voldoende voorzieningen op het gebied van sport, welzijn, cultuur, educatie, gezondheid en vrije tijd waarin de Twenterandse jeugd zich kan ontwikkelen.

De gemeente wil voorkomen dat lichte opvoed- of opgroeivragen uitgroeien tot zorgvragen.

Voor ouders en jeugdigen waarvoor het niet vanzelfsprekend is dat alles vanzelf goed verloopt, is aanvullende ondersteuning of zorg nodig om ook voor hen de kans om evenwichtig op te groeien mogelijk te maken of te vergroten. We streven naar effectieve en efficiënte ondersteuning en zorg waarmee we de eigen kracht van ouders en jeugdigen versterken met als doel dat ze zo snel mogelijk en zo goed mogelijk hun eigen leven (weer) vorm kunnen geven. De gemeente heeft op grond van de Jeugdwet een jeugdhulpplicht, die waarborgt dat jeugdigen de hulp ontvangen die zij nodig hebben. Met deze verantwoordelijkheden heeft de gemeente meer instrumenten in handen om hierop te sturen.

Het gerealiseerde totaal saldo van baten en lasten op programma 1 is ruim € 1.948.000 lager dan geraamd. Dit verschil wordt onder andere veroorzaakt door onderstaande gegevens.

Sociale Zaken

• De kostenontwikkeling op het terrein van het inkomensdeel Participatiewet is redelijk conform de verwachting. Alleen de kosten van loonkostensubsidie zijn hoger dan verwacht. Oplopende loonkostensubsidie is een trend die de afgelopen jaren is ingezet en verder zal doorzetten, dit vanwege de grotere doelgroep, ook vanwege praktijkonderwijs. Dit is een aandachtspunt voor de komende jaren. Per saldo is sprake van een voordeel van € 90.000 op het I-deel. Dit bedrag is verrekend met de zoekrichting “versterken van de MO Soweco” vanuit de begroting 2018.
  Verder heeft er een verrekening plaatsgevonden met de voorziening dubieuze debiteuren. Als gevolg van nieuwe inschattingen is 164.000 vrijgevallen (tgv rekeningsaldo)
•  De budgetten inzake het W-deel Participatiewet zijn in totaal per saldo met € 100.000 onderschreden en het bedrag is verrekend met de reserve ‘sociaal domein’. Er zijn minder re-integratiekosten gemaakt dan bij de begroting vanuit is gegaan. Dit wordt veroorzaakt door outsourcing van begeleidingskosten naar Extend. Deze kosten zien we terug in de WSW budgetten. Daarnaast komen loonkostensubsidies voornamelijk ten laste van het inkomensdeel Participatiewet (zie voorgaande verklaring)
• De totale kosten voor WSW zijn € 160.000 lager dan geraamd, het bedrag is voor 100.000 verrekend met de reserve ‘sociaal domein’; het restant ad 60.000 is gebruikt voor het restant van de zoekrichting “versterken van de MO Soweco”.
• Kosten van kwijtschelding en Stadsbank zijn € 50.000 lager dan geraamd. Dit is naar verwachting een eenmalig voordeel (kosten zijn anticyclisch).

MO

• De kosten van huishoudelijke ondersteuning wordt overschreden met € 185.000. Deze overschrijding werd verwacht bij de vaststelling van de indexatie van de tarieven voor 2019; bij de jaarrekening 2018 werd hiervoor het overschot op de huishoudelijke ondersteuning in de reserve Sociaal Domein gestort. De overschrijding wordt nu daarom gedekt door inzet van deze reserve. Voor 2020 en verder zijn de indexatiekosten meegenomen
• Wmo-begeleiding kent een onderschrijding van ongeveer € 200.000. Dit wordt veroorzaakt door minder klanten en minder volume gebruik. De onderschrijding resulteert in een lagere onttrekking uit de reserve. Verdere toelichting zie tekst doelenboom MO
• Er heeft een overschrijding plaatsgevonden op de Wmo-voorzieningen ad € 40.000. Dit wordt veroorzaakt door hogere kosten woonvoorzieningen; kosten van woonvoorzieningen zijn moeilijk te voorspellen
• De kosten van incidenteel maatwerkvervoer worden overschreden met € 25.000. De inning op de eigen ritbijdrage heeft vertraging opgelopen, deze worden in 2020 verwacht
• De onderschrijdingen op genotsmiddelenbeleid € 77.000 en scheidingsloket € 74.000 zijn gestort in reserve vanwege verplichtingen 2020 en verder.

Gezondheidszorg

• De kosten voor onderhoud en opleidingen voor AED’s zijn in 2019 € 14.000 lager dan geraamd. Er zijn minder AED’s ingezet en vervangen en er zijn minder onderhoudskosten gemaakt dan verwacht.

Onderwijs

• Als gevolg van lagere rente zijn de kapitaalslasten € 280.000 lager dan begroot.
• Er heeft een onderschrijding plaatsgevonden op de zogenaamde Asscher-middelen voor het vergroten van het bereik van kinderen van € 60.000; hier ligt een relatie met de OAB middelen (sisa-regeling) die zo optimaal mogelijk worden ingezet. Inmiddels zijn er al diverse beleidsvoorstellen gedaan rond onderwijsachterstanden, waaronder een nieuwe SMI -regeling(Sociaal medische indicatie) waar deze middelen voor ingezet gaan worden.
• De kosten van het leerlingenvervoer zijn in 2019 onderschreden met € 40.000. Bij de berap werden meerkosten verwacht als gevolg van toename van duurdere maatwerkarrangementen (individueel vervoer en niet reguliere ritten die niet binnen het bestek vallen). Deze meerkosten zijn beperkt gebleven. Voor de begroting 2020 was al uitgegaan van lagere lasten.

Jeugd

• Jeugdhulp kent een onderschrijding van 550.000 (afgerond); Dit wordt veroorzaakt door minder volume gebruik en een voordeel op subsidies. De onderschrijding resulteert in een lagere onttrekking uit de reserve. Verdere toelichting zie tekst doelenboom MO
• We hebben van centrumgemeente Almelo € 220.000 ontvangen inzake beschermd wonen. In de afgelopen jaren zijn in de regio minder kosten gemaakt dan de ontvangen rijksbijdrage. De verschillen zijn verdeeld over de regio. Deze middelen zijn benodigd voor doorontwikkeling en doordecentralisatie beschermd wonen (een wettelijke verplichte taak), daarom zijn deze gelden in de reserve Sociaal domein gestort.
• Er zijn minder kosten meerjarig onderhoud gemaakt € 40.000 dan begroot (scoutinggebouw). Hier tegenover staat een lagere onttrekking uit onderhoudsreserve.
• De onderschrijding van het werkbudget integrale beleidsnota € 70.000 is in de reserve gestort vanwege aangegane verplichtingen in 2020.