Programma Economie en vrije tijdsbesteding

In het coalitieakkoord 2022-2026 is de ambitie uitgesproken om Twenterand verder te ontwikkelen tot een economisch sterke gemeente met een sociaal kloppend hart. Het programma Economie en vrijetijdsbesteding draagt voor een belangrijk deel bij aan het realiseren van deze ambitie. Dit programma omvat de beleidsterreinen economie, werkgelegenheid, landelijk gebied, recreatie & toerisme, cultuur, sport & bewegen en subsidiebeleid. Het is een divers programma met verschillende onderdelen die elkaar onderling versterken. Samen streven we naar een gemeente met een bloeiende economie, waar het goed leven is.

Uiteraard hebben we ook in 2024 niet alles kunnen realiseren wat we wilden. Besturen is immers keuzes maken. We kunnen elke euro maar één keer uitgeven. Besturen is soms ook roeien met de riemen die je hebt. Zo was ook in 2024 de arbeidsmarkt krap en konden we niet alle posities invullen en alle projecten uitvoeren. Tot slot is besturen ook aanpassen aan externe omstandigheden. In de zomer van 2024 is het kabinet Schoof I geïnstalleerd. Zoals gebruikelijk gaat het aantreden van een nieuw kabinet gepaard met verschuivingen in beleidsaccenten en die zijn ook van invloed op onze gemeente. Toch kijken we vooral terug op 2024 als een jaar waarin vele successen zijn behaald.

Cultuur en Recreatie & toerisme
Juist voor een middelgrote gemeente als Twenterand is cultuur van groot belang. In 2024 is gewerkt aan een nieuw cultuurakkoord. Daarvoor is input opgehaald bij culturele en maatschappelijke organisaties. Creatieve broedplaats De Büüle & Co heeft samen met de Stichting Openbare Bibliotheek Twenterand de Week van de Amateurkunst georganiseerd. De vrijetijdssector in Twenterand kampte met een relatief slechte zomer in 2024. Toch blijft de sector zich ontwikkelen en versterken.  Op het gemeentehuis is ondertussen gestart met de bouwsteen Vrijetijdseconomie die onderdeel wordt van de Omgevingsvisie 2.0. Verder zijn recreatieve verbindingen in Twenterand onder de loep genomen en verbeterd waar nodig. Samen met alle betrokken partners blijven we werken aan de toeristisch-recreatieve ontwikkeling van het gebied rond het Veenmuseum.

De doorontwikkeling van het subsidiebeleid is één van de speerpunten uit het coalitieakkoord. Dat is ook niet zo gek, want subsidies zijn een belangrijk instrument om beleidsdoelen te realiseren. Met de vaststelling van de nieuwe Algemene subsidieverordening Twenterand (ASV) door de gemeenteraad is in 2024 écht een mijlpaal bereikt voor het subsidiebeleid. De nieuwe ASV bevat onder andere bepalingen die het subsidieproces vereenvoudigen en de administratieve lasten voor zowel aanvragers als de gemeente verminderen.

Economie en werkgelegenheid
In 2024 is hard gewerkt aan het versterken van de lokale economie. De update van de economische visie is afgerond met een door de gemeenteraad vastgestelde startnotitie die verder wordt uitgewerkt in de Omgevingsvisie. Er is gestart met een actualisatie van de bouwsteen Retail (voorheen detailhandelstructuurvisie), waarin ruimte wordt gegeven aan nieuwe ontwikkelingen op het gebied van detailhandel, horeca en dienstverlening in de gemeente. Ook zijn grote stappen genomen om het centrum van Vriezenveen en verschillende bedrijventerreinen verder te ontwikkelen. Het Ondernemershuis is feestelijk geopend: dé plek voor ondernemend Twenterand. Samen met ondernemersverenigingen, sportclubs en culturele organisaties is een splinternieuw investeringsfonds opgericht waarmee projecten en activiteiten worden gesteund die de lokale economie en leefbaarheid versterken. En in samenwerking met Gastvrij Twenterand zijn plannen gemaakt om een centrummanager te werven.

Voor het landelijk gebied bracht 2024 niet de duidelijkheid waarop we hadden gehoopt. De coalitie in de Tweede Kamer schrapte het transitiefonds van 24 miljard en het kabinet zette een streep door het Nationaal Programma Landelijk Gebied. Daardoor ontbreken zowel beleid als de benodigde middelen voor het verminderen van de stikstofuitstoot, de transitie van het landelijk gebied en het behalen van de klimaatdoelen. Uiteraard zijn wij de zorgen van agrariërs niet uit het oog verloren. In zes bijeenkomsten is gesproken met vrijwel alle agrariërs uit de gemeente over de toekomst van het landelijk gebied. Daarenboven organiseerde de gemeente samen met Streek van de boer, Gastvrij Twenterand en vele agrariërs de eerste Boerenbeleefdag. Tijdens deze feestelijke dag openden boeren hun (stal)deuren voor nieuwsgierig inwoners en bezoekers.

Sport
Het spreekt vanzelf dat sporten en bewegen heel belangrijk is, niet alleen voor de fysieke, maar ook voor de mentale gezondheid. Om dit te faciliteren zijn er in de gemeente diverse sportaccommodaties. In 2024 werd een belangrijke stap gezet voor de toekomst van de gemeentelijke sportvoorzieningen: de gemeenteraad stelde het nieuwe sportaccommodatiebeleid vast. Deze beleidsnota draagt de passende titel 'De kracht van ruimte voor sport en bewegen' en schetst de kaders voor de ontwikkeling van sportaccommodaties in Twenterand in de komende jaren. Het sportaccommodatiebeleid is het resultaat van een goede samenwerking tussen het college, bevlogen ambtenaren, Sportplatform Twenterand en lokale sportverenigingen. De gemeente Twenterand vindt het belangrijk dat alle inwoners mee kunnen doen aan sportactiviteiten. De coördinator sport en armoede heeft mensen met een kleine beurs geïnformeerd over de mogelijkheden die de gemeente biedt om deel te nemen aan sportieve activiteiten. Daarnaast hebben in 2024 meer dan 600 basisschoolleerlingen deelgenomen aan kennismakingslessen sport en cultuur in het kader van het project Sjors Sportief - Creatief.  Met project stimuleren we kinderen in de leeftijd van 4 tot en met 12 jaar tot gerichte keuzes voor actieve deelname  aan sport- en cultuuractiviteiten.

De leefbaarheid en individuele ontmoeting, ontwikkeling en ontplooiing is toegenomen

Hieronder wordt verstaan fysieke ontmoetingsplekken zoals CCK2, De Klaampe, Het Punt en dergelijke, maar ook digitale ontmoetingsplekken.

Cultuuropdracht 2021-2024

Cultuureducatieplan basisonderwijs Twenterand 2021-2024

Convenant erfgoededucatie

Nota uitgangpunten subsidiebeleid Gemeente Twenterand

Een economische structuur die de werkgelegenheid en de leefbaarheid versterkt

Samen met sociale domein de werkgelegenheid in Twenterand stimuleren en nog meer de verbinding te zoeken tussen economie, een inclusieve arbeidsmarkt en arbeidsparticipatie.

Economische entiteiten betreffen alle ondernemersvormen, zowel commerciële als niet-commerciële bedrijven. Met passend bij de gemeente wordt bedoeld dat het past bij de wensen die de ondernemer in Twenterand heeft.

Dit betekent actief informatie/kennis/ervaringen en dergelijke ophalen bij en delen met ondernemers ten behoeve van (beleids)ontwikkeling.

Detailhandelstructuurvisie 

Startnotitie voor de Omgevingsvisie 2.0

Inwoners zijn lichamelijk, geestelijk en sociaal gezond

Hoe vitaler iemand is, hoe groter de kans dat diegene kan deelnemen in de maatschappij en zelfstandig thuis kan blijven wonen.
De overheid wil dat 75% van de Nederlandse bevolking in 2040 aan de Beweegrichtlijnen voldoet. Dit verkleint de kans op lichamelijke en mentale gezondheidsproblemen. Dat staat in het Nationaal Preventieakkoord. De gemeente Twenterand onderschrijft deze ambitie op weg naar een samenleving waarin minimaal 75% van de Twenteranders uit alle lagen van de bevolking voldoet aan de landelijk vastgestelde beweegrichtlijnen. We zetten hierbij sport in als middel in samenwerking met aanpalende domeinen zoals onderwijs, zorg en welzijn en het overkoepelende plan "Gezond en Actief Leven Aanpak". De onderzoeken naar sport- en beweeggedrag waar we als gemeente Twenterand gebruik van maken worden uitgevoerd door de CBS/RIVM-VWS, GGD, het Kenniscentrum Sport & Bewegen en NOC*NSF.  

De metingen uit 2022 laten landelijk gezien het volgende beeld zien:

*1 = Cijfers en feiten sport en bewegen | Loketgezondleven.nl
*2 = Beweegrichtlijnen | Sport en bewegen in cijfers

Noot: om spreiding in capaciteit, kosten en jaargangen te realiseren hebben we voor 2024 geen herhaalde onderzoeken uitgevoerd. Deze staan gepland om in 2025 ter hand te nemen.

Sportaccommodatiebeleid | Twenterand Nota Sportaccommodatiebeleid Twenterand 2024 – 2032  met bijlage.

Het gerealiseerde totaal saldo van baten en lasten op het programma ‘economie en vrije tijdsbesteding’ is € 486.300 lager dan geraamd. Dit verschil wordt onder andere veroorzaakt door onderstaande gegevens.

Cultuur, recreatie en toerisme
• Deel van de subsidie 2023 is teruggevorderd in 2024. Dit levert een voordeel op van € 32.000.
• Er is minder uitgegeven aan meerjarig onderhoud musea en dorpshuizen. Totaal een onderschrijding van € 677.000. Er zijn wat werkzaamheden goedkoper uitgevallen en er zijn werkzaamheden verschoven naar 2025, bv. werkzaamheden het Punt zijn nog niet volledig uitgevoerd en werkzaamheden aan de Klaampe zijn uitgesteld i.v.m. de a.s. verbouwing. De kosten voor meerjarig onderhoud worden gedekt uit de reserve 'onderhoud gebouwen, bruggen en kunstwerken'. De onttrekking uit deze reserve is eveneens lager dan geraamd. 
• Gemeente is eigenaar van camping de Blekkenhorst. De kosten zijn € 65.000 lager dan geraamd. Deze komen ten laste van de Algemene risico reserve, dus hebben geen invloed op het exploitatiesaldo.
• Op uitvoeringskosten cultuur is een onderschrijding van € 60.000. De besteding vindt plaats in 2025. De kosten werden gedekt uit de reserve, dus dit heeft geen invloed op het exploitatiesaldo. 
• Er is een onderschrijding op de kosten inzake dorpshuizen. Door de gemeente is ondersteuning voor de directeur van de Klaampe geregeld. Dit heeft € 45.000 gekost wat niet geraamd was.

Economie en werkgelegenheid
• Werkbudget economie lagere uitgaven dan geraamd (€ 70.000). Dit komt onder andere doordat er vanaf dit jaar een apart leader budget beschikbaar is gesteld. Daarnaast zijn er bepaalde kosten, zoals marketinguitgaven, die niet juist geboekt zijn. De komende jaren zal dit budget wel weer vaker gebruikt worden aangezien we als gemeente actief aan de slag moeten met onze economie, ook gezien onze status als krimpgemeente. 
• Het ondernemersfonds is dit jaar niet volledig gebruikt. Dit levert een voordeel op van € 28.500. Vanaf 2025 wordt dit anders ingestoken door middel van een investeringsfonds. In 2024 is hier met betrokken partijen aan gewerkt.
• De diverse visies (bv detailhandelsstructuurvisie) waarvoor eenmalig geld beschikbaar was gesteld in de begroting, zijn nog niet klaar (€ 122.500). In 2025 wordt dit afgewerkt. Bedrag komt tlv de ARR dus heeft geen invloed op saldo jaarrekening.
• In 2024 zijn geen leaderaanvragen geweest, alleen de beheerskosten zijn geboekt. Dit levert een voordeel op van € 37.500. Een aantal leaderprojecten staan on hold en zullen in 2025 hopelijk wel tot een geslaagde aanvraag en tot uitkering van de subsidie komen. Het kan dus zijn dat dit budget in 2025 overschreden wordt.
• Minder kosten uitvoering plattelandsnota van € 70.000. Onder andere door vertraging bij de herstelmaatregelen Natura2000 is nog niet gestart met het opstellen van een gebiedsvisie Deze kosten komen in 2025 en worden ten laste van de reserve gebracht. Dit heeft dus geen invloed op het exploitatiesaldo.
• Kapitaallasten zijn € 32.000 lager dan geraamd, omdat de revitalisering van Garstelanden en Weitzelpoort nog niet klaar is.

Sport
• Het meerjarig onderhoud op de sportzalen en sporthallen is € 414.000 lager dan begroot. Betreft vervangen installaties sportzaal Beukenhage (doorgeschoven naar 2025) en kosten sporthal de Stamper voor het autonoom maken van het zwembad. Op zwembad de Zandstuve is het meerjarig onderhoud ook lager dan geraamd (€ 70.000). Dit is uitgesteld ivm plannen tot verduurzaming. Op de sportparken is het meerjarig onderhoud € 344.000 lager dan geraamd. Dit betreft de renovatie kleedkamer SDO. Dit moet nog gebeuren. De kosten voor meerjarig onderhoud worden gedekt uit de reserve 'onderhoud gebouwen, bruggen en kunstwerken'. De onttrekking uit deze reserve is eveneens lager dan geraamd.
• Het product nieuwe zwembad laat een voordeel zien van € 214.000. Dit komt m.n. door de kapitaallasten die wel geraamd zijn, maar die qua afschrijving pas gaan lopen in 2025 (voordeel 2024 = € 285.000). Daarnaast is er een hogere bijdrage SPUK sport (vergoeding voor btw) ontvangen dan geraamd van € 52.000 wat ook een voordeel oplevert. Er zijn ook nadelen op het product. Er heeft een hogere WOZ aanslag plaatsgevonden dan in de raming is opgenomen. Dit is een nadeel van € 50.000. Deze aanslag wordt betaald aan de gemeente, dus onze inkomsten zijn ook hoger. Bij de berap 2025 zal dit worden aangepast (hogere kosten ramen op zwembad en hogere inkomsten ramen op OZB). Er is meer personeel ingehuurd voor € 65.000. Echter de entreeopbrengsten zijn ook € 55.000 hoger dan geraamd. Dit valt nagenoeg tegen elkaar weg. Het energieverbruik is € 20.000 hoger dan waar in de begroting rekening mee is gehouden. Daarnaast zijn er meer schoonmaakkosten van € 13.500 i.v.m. het vele vuil dat naar binnen werd gelopen. Dit is inmiddels opgelost door aanleg van bestrating, dus deze kosten dalen weer in 2025. De horeca opbrengst is € 35.000 hoger dan geraamd, echter de inkoop van de horeca is € 60.000 hoger dan geraamd. Per saldo een nadeel van € 25.000. Dit verlies zit in de eerste 4 maanden aangezien toen een omzet gerelateerde huur werd berekend. De gemeente nam toen nog de inkoop voor haar rekening en die werd vervolgens niet volledig terugverdiend. Dit is het eerste volledige jaar waarin het nieuwe zwembad geëxploiteerd werd, feitelijk een pilotjaar. Het was lastig om sommige kosten vooraf reëel te begroten.
• Het product sportbeleid laat een aantal voordelen zien: de kapitaallasten zijn € 151.000 lager dan geraamd. Dat komt doordat de kunstgrasvelden nog niet gereed gemeld zijn. Inmiddels zijn deze kredieten wel afgesloten in 2024, dus vanaf 2025 zijn er ook werkelijk kapitaallasten. Ten tweede de tijdelijke vangnetregeling energiekosten. De aanvraagperiode liep tot 1-4-2024, er is nog € 20.000 verstrekt. Deze kosten worden gedekt uit de reserve coalitie akkoord, dus hebben geen invloed op het exploitatiesaldo. Ten derde is de bijdrage zelfwerkzaamheid en exploitatie binnensport lager dan geraamd. Dit levert een voordeel op van € 17.000.

Onderstaande posten zijn in 2024 onderschreden, omdat de kosten in 2025 gemaakt worden. Deze posten worden hier apart benoemd, aangezien de budgetten niet overgeheveld worden naar 2025, waardoor dit tot een overschrijding zou kunnen leiden in 2025. Als verklaring kan dan worden verwezen naar dit jaarverslag.

2024: Uitvoeringskosten cultuur € 50.000