Perspectief 2022 sociaal domein
Zorg en ondersteuning, werk en inkomen, (passend) onderwijs en overig preventief beleid met name rond jeugd en gezondheid vormen het hart van het Programma Sociaal Domein. Dit programma streeft er naar dat de inwoners van Twenterand zo veel mogelijk zelf hun dagelijkse dingen kunnen doen en daar zelf over beslissen om mee te kunnen doen in de samenleving. Thuis, in de buurt, bij een vereniging of organisatie of op het werk. Alle mogelijkheden (eigen kracht) van inwoners en hun omgeving worden hierbij benut. Waar dat niet lukt worden inwoners hierbij geholpen of ondersteund. In het jeugdbeleid en onderwijs stimuleren wij ontwikkeling van individuen. In de zorg en minimabeleid worden beperkingen c.q. ontbrekende middelen gecompenseerd. Rond werkgelegenheid is er aandacht voor specifieke doelgroepen met arbeidsbeperkingen. Veranderingen hebben vooral betrekking op mensen in een kwetsbare positie. De sociaal economische problematiek in onze gemeente is stevig en dus de opgave in het sociaal domein ook fors.
Het inhoudelijk kader van dit programma wordt gevormd door onze integrale beleidsnota Sociaal Domein 2019-2022, waarbij een stevige koppeling met (het ontwikkelprogramma) Transformatie aan de orde is. Vernieuwen en besparen gaan hand in hand. Met samenwerkingspartners en inwoners willen we komen tot nieuwe oplossingen, nieuwe vormen van samenwerking en ondersteuningsvormen, met als doel het nog beter, efficiënter en doelmatiger ondersteunen van inwoners die dit nodig hebben. Dit doen we op basis van een visie in combinatie met ervaringen uit de praktijk. Tenslotte versterken regionale samenwerking en lokale inzet elkaar bij het vormgeven van taken binnen het sociaal domein.
De gemeente heeft een wettelijke taak in het sociaal domein. Wij verliezen niet uit het oog dat er altijd een vangnet moet zijn voor de meest kwetsbaren. Ook zullen er de juiste voorzieningen moeten zijn ter ondersteuning van die eigen kracht. Het voorliggend veld wordt daarom continu aangepast. Meer kijken naar wat nodig is om onze inwoners mee te laten doen in plaats van dat de grenzen van de huidige domeinen of regels de norm zijn. Daarmee wordt de ondersteuning meer integraal, efficiënter en dicht bij huis zodat wij maatwerk kunnen leveren dat aansluit bij de kracht van onze inwoners. Interactie en bevorderen van initiatieven uit de samenleving verdienen ruimte voor ontwikkeling om inwoners te ondersteunen en de benutting van hun eigen kracht waar te laten maken. Via onze Transformatie-aanpak stimuleren wij innovatie, deze komt niet vanzelf tot stand.
Kijkend naar de ontwikkelingen in het sociaal domein de komende periode zien wij diverse inhoudelijke ontwikkelingen en nog immer een zorgelijke financiële situatie. Wij noemen allereerst de belangrijkste inhoudelijke ontwikkelingen:
Inzake sociale zaken wordt de komende jaren gewerkt aan de Inclusieve Arbeidsmarkt, mede als vervolg op het in eigen regie nemen van de WSW. Om vaak kwetsbare jongeren perspectief te bieden en voortijdig schoolverlaten te voorkomen werken we in Twente aan de Twentse Belofte. Oog voor de ingrijpende effecten van schuldenproblematiek wordt via onze Agenda Schuldenaanpak voortgezet. Tenslotte wordt gewerkt aan de Veranderopgave inburgering, een wetswijziging die gemeenten meer de regie geeft om nieuwe Twenteranders zo snel mogelijk mee te laten doen aan de samenleving.
Inzake gezondheid komt er meer oog voor preventie. Landelijk ligt er een propositie Sociaal Domein vanuit de VNG met o.a. dit onderwerp en lokaal onderzoeken wij de mogelijkheid tot een Preventieakkoord. Daarnaast is er ook oog voor de gevolgen van scheidingen en alternatief vervoer (Automaatje of ander aanvullend vervoer). Het belang van gezondheid wordt nu extra duidelijk vanwege de coronapandemie. Jeugdigen in heel Nederland, dus ook in Twenterand, hebben het moeilijk als gevolg van corona. Dit blijkt uit de GGD-monitoren en onze eigen ervaringen en signalen vanuit de toegang tot het sociaal domein. Ook kwetsbare inwoners en ouderen, en beroepsgroepen als zorg, handhaving en onderwijs hebben of hadden het zwaar. We merken dat om verschillende redenen niet iedereen even veerkrachtig is om hiermee om te gaan of dat er problemen of (onderwijs) achterstanden ontstaan. Niet alle effecten zijn nog duidelijk, maar met onze ketenpartners blijven we alert en bieden wij de nodige steun.
Inzake maatschappelijke ondersteuning blijft de (door)decentralisatie van beschermd wonen en maatschappelijk opvang de nodige aandacht vragen. De druk op Wmo-voorzieningen neemt toe en alternatieven worden gezocht, zoals een was- en strijkservice, en hopelijk komt er landelijke bijsturing op het abonnementstarief.
In het beleidsterrein jeugd werken wij samen met Wmo o.a. verder aan het Twents Model rond inkoop en de komende jaren zullen regionaal meerdere inkoopprocessen rond zorg in beeld komen. Een belangrijk kader wordt de Regiovisie Jeugd (Norm voor opdrachtgeverschap), die dit jaar - middels een raadsbesluit - kaders zal stellen rond het zorglandschap in Twente en de regionale samenwerking. Als laatste noemen we de wijziging van het woonplaatsbeginsel jeugd per 2022, hetgeen veel inzet vraagt en ook financiële effecten heeft.
Inzake onderwijsontwikkelingen vraagt onderwijshuisvesting veel aandacht. Middels het integraal huisvestingsplan (IHP) wordt overzicht gecreëerd. De timing is goed, want er zijn allerlei extra ontwikkelingen op het gebied van ventilatie en verduurzaming die om extra aandacht vragen, naast het ‘reguliere’ werk van onderhoud, renovatie en eventuele nieuwbouw. Er liggen concrete verzoeken tot nieuwbouw of uitbreiding. Tot slot houdt laaggeletterdheid en het bevorderen onderwijskansen, ook in de voorschoolse periode, prioriteit.
Financieel blijven er zorgen. Er is nog steeds sprake is van onvoldoende rijksfinanciering voor de nieuwe gedecentraliseerde taken (met name Jeugdhulp). Daarnaast blijven kosten toenemen en blijven er open einden en risico's, o.a. wegens vergrijzing/langer zelfstandig thuiswonen en instroom van nieuwe doelgroepen in de participatiewet. Inkomsten (BUIG) en uitgaven (Werkdeel) staan onder druk. Daarmee ligt er de komende jaren nog steeds een stevige financiële opgave. Wij blijven daarom ons maximaal inzetten en gaan door met bijsturing, want middelen zijn niet onbeperkt. De noodzaak voor Transformatie blijft hierdoor urgent.
