Omschrijving (toelichting)

Ontwikkelingen sociaal domein

De voortgang binnen programma Sociaal loopt in het algemeen op schema. De regiovisie jeugdhulp is vastgesteld, de afwikkeling van Soweco vordert en de rapportage inclusieve arbeidsmarkt is aangeboden. De energietoeslag voor inwoners met een laag inkomen is bovendien snel uitgezet. Enige vertraging zit op het onderwerp Herpositionering jongerenwerk hetgeen met name te maken heeft met de complexiteit van dit onderwerp. Diverse grotere trajecten zoals de was- en strijkservice, het preventie-akkoord en onderwijshuisvesting (IHP) zijn vergevorderd en de twee laatstgenoemde onderwerpen komen in kwartaal 3 tot besluitvorming. Ook wordt gewerkt aan de evaluatie van onze Integrale Beleidsnota Sociaal Domein, die t.z.t. vernieuwd gaat worden en lopen regionaal diverse inkooptrajecten rond jeugd en Wmo. Via de nieuwsbrief stand van zaken sociaal domein is de Raad en zijn onze organisaties geïnformeerd.

In de uitvoering blijft er drukte, niet alleen door werkzaamheden voor de opvang van Oekraïners, maar ook bij de toegang, waar met name bij Wmo  het aantal zaken en de complexiteit toeneemt. Dit speelt bij huishoudelijke ondersteuning (ook door vele herindicaties) en voorzieningen. Bij jeugd zijn de wachttijden ‘stabiel’ doch aan wel de lange kant met name vanwege het aantal spoedcasussen, waaronder overdrachten van Veilig Thuis Twente (VTT) . Eén en ander is niet in balans is met de beschikbare capaciteit. We monitoren dit intensief. Inmiddels is tot een tijdelijke oplossing besloten (voor consulenten en backoffice) en later dit jaar wordt de balans opgemaakt voor de toekomst. We blijven daarnaast met onze partners werken aan transformatie met de versterking van het voorliggend veld en spreken ook daarbij over aanpassing van de kernteams.

De raad heeft ingestemd met de opheffing van de GR SOWECO. Hiervoor is een liquidatieplan opgesteld waarmee de raad heeft ingestemd. Het liquidatiesaldo bedraagt € 4.579.000,00 en zal volledig ter beschikking worden gesteld aan de eigenaar van Soweco N.V., namelijk de gemeenschappelijke regeling Soweco. Na de verkoop van het pand aan de Plesmanweg, start de liquidatie van de gemeenschappelijke regeling SOWECO aan haar finale fase. Dan zullen alle overige rechten en verplichtingen van de gemeenschappelijke regeling worden afgewikkeld. De gemeenschappelijke regeling zal het liquidatiesaldo naar rato aan de deelnemende gemeenten uitkeren.  Er is veel aandacht geweest voor de personele component. Inmiddels zijn ook diverse medewerkers collega's geworden doordat ze bij ons in dienst zijn getreden.

Financiën Jeugd, Wmo en Sociale Zaken

De financiën sociaal domein blijven nu en ook in de komende jaren onze aandacht vragen. Er spelen diverse ontwikkelingen op het gebied van Jeugd en Wmo, waarbij hieronder nader wordt stilgestaan.

Jeugd 
Naar verwachting zullen op basis van de huidige inzichten de uitgaven voor jeugdzorg eind 2022 binnen de begroting blijven. Echter gaat het wel om een openeinde regeling en is voorzichtigheid geboden, gedurende het jaar kunnen er uitgaven bijkomen die nu nog niet konden worden voorzien, bijvoorbeeld vanwege onvoorziene omstandigheden (denk bijvoorbeeld aan in te zetten zwaardere en duurdere vormen van jeugdzorg i.v.m. acute crisis). Ook dit jaar zal er weer een aanvraag gedaan worden voor de compensatieregeling ‘Onderbreking financieringssystematiek voogdij en 18+ (dit jaar is hierin ook het woonplaatsbeginsel opgenomen). Mocht de aanvraag gehonoreerd worden dan wordt de hoogte van de compensatie later in het jaar bekend en bij de decembercirculaire geëffectueerd. Bij de jaarrekening wordt integraal de financiële balans opgemaakt rond alle posten woonplaatsbeginsel.

Sinds 1 januari 2022 is het nieuwe woonplaatsbeginsel van kracht. In het nieuwe woonplaatsbeginsel zijn afspraken gemaakt over welke gemeente financieel verantwoordelijk is voor de jeugdhulp. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de uitgangspuntennotitie, waarin is aangegeven dat voor 2022, 2023 en 2024 sprake is van een voorlopig voordelig structureel saldo van € 200.000 per jaar. 
Een andere relevante ontwikkeling die van invloed zou kunnen zijn op het uiteindelijke financiële saldo is de afstemming die wordt gevoerd over indexatie van lonen n.a.v. CAO wijzigingen op het gebied van met name jeugd. Op dit moment is de uiteindelijke uitkomst nog niet bekend. Voor het meerjarenbeeld is ook van de belang de uitkomst van nieuwe regionale afspraken rond de inkoop jeugdbescherming c.s. Een prijsverhoging wordt verwacht.
 
Wmo
Naar verwachting zullen op basis van de huidige inzichten de uitgaven voor huishoudelijke ondersteuning eind 2022 binnen de begroting blijven. Ook hier geldt net als bij jeugdzorg dat het om een openeinde regeling gaat en dat voorzichtigheid geboden is, gedurende het jaar kunnen er uitgaven bijkomen die nu nog niet konden worden voorzien (bijvoorbeeld door nieuwe instroom). Met ingang van 1 juli 2022 is gestart met de was- en strijkservice. Medio juni zijn er 9 deelnemers aan de was- en strijkservice in beeld. Aangezien het nu nog te vroeg is om het daadwerkelijke financiële effect van de was- en strijkservice te kunnen bepalen (herindicaties lopen nog), zal pas in het najaar het financiële effect van de was- en strijkservice zichtbaar worden. 

Ook voor Wmo voorzieningen is op basis van de huidige inzichten de verwachting dat de uitgaven voor 2022 binnen de begroting blijven. Echter is het vanuit ervaring in eerdere jaren bekend dat een enkele woningaanpassing (die niet altijd aan de voorkant volledig in beeld zijn) kan zorgen voor de nodige druk op het budget. Een belangrijke ontwikkeling die een rol speelt bij rolstoel- en woningvoorzieningen is dat er door de komst van een nieuwe verordening nauwlettender kan worden getoetst en er meer openingen zijn om oplossingen te vinden in het voorliggend veld. Daarnaast is er meer ingezet op sturing op het gebied van het hulpmiddelenbestand, waarmee meer kostenefficiëntie wordt bereikt. Het ligt echter wel in de lijn der verwachtingen dat er voor 2023 i.vm. de gestegen inflatie en grondstofprijzen wel rekening dient te worden gehouden met een hogere prijsindexering.

Zoals bij de uitgangspuntennotitie is aangegeven zal Wmo begeleiding naar verwachting structureel lager gaan uitkomen. Derhalve is besloten om het structureel begrote bedrag (3.9 miljoen) met € 500.000 te verlagen. Dat geldt ook voor het huidige begrotingsjaar. Ook hier gaat het om een openeinderegeling en is derhalve nog steeds voorzichtigheid geboden. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de uitgangspuntennotitie. 
 
Sociale Zaken
In algemene zin is er een forse afname zichtbaar van het aantal uitkeringen bijstand (begroting 2022 444 versus 391 juni 2022). Dit heeft tot gevolg dat er naar verwachting eind 2022 sprake zal zijn van een incidenteel voordelig saldo van 2 ton ten opzichte van de begroting. Vanzelfsprekend speelt de arbeidsmarkt, waarbij sprake is van een grote vraag naar arbeidskrachten, een grote rol bij de totstandkoming van het effect. Andere redenen voor het voordelig uitkomen van het saldo zijn in algemene zin gelegen in het feit dat de compensatie van de loonkostensubsidie gunstig uitpakt in de rijksvergoeding. Loonkostensubsidie wordt ingezet voor doelgroepen die verminderde arbeidscapaciteit hebben; onder het doelgroepenregister vallen zoals VSO-PRO.  Er is bij de prognoses rekening gehouden met een mogelijk lagere toekomstige Rijksbijdrage. 

Om de sterk stijgende kosten voor energie te kunnen opvangen, hebben gemeenten vanuit het Rijk middelen ontvangen om lage inkomens hiervoor te compenseren. Twenterand heeft besloten dat er voor € 800 per huishouden wordt uitgekeerd, waarbij huishoudens met een inkomen tot en met 120% van het minimuminkomen in aanmerking komen voor deze compensatie. Huishoudens die buiten de doelgroep van 120% van het minimuminkomen vallen konden alsnog een aanvraag indienen voor de € 800 compensatie. In Twenterand is er medio juni 2022 voor € 338.400 ambtshalve uitgekeerd aan huishoudens tot en met 120% van het minimuminkomen. Daarnaast is er voor € 381.600 toegekend aan aanvragen die buiten de ambtshalve doelgroep vallen. Met betrekking tot de laatstgenoemde aanvragen worden aanvragen nog beoordeeld, het toegekende bedrag zal gedurende 2022 dan ook verder gaan oplopen. Kort voor de zomervakantie is aanvullend door het kabinet besloten om de energietoeslag met nog eens € 500 per huishouden te verhogen tot € 1.300,-. Dit is inmiddels gezien de urgentie voor gezinnen en individuen ook door ons college direct in uitvoering gezet.  Vanuit het Rijk is er € 908.900 (meicirculaire) plus € 500.000 (ophoging) toegezegd (dit is inclusief uitvoeringskosten). In het najaar wordt gekeken of de middelen voldoende zijn of dat er geld overblijft voor eventueel aanvullende acties.

Als gevolg van de oorlog in Oekraïne zijn er ook vluchtelingen in Twenterand opgevangen. Mede met dank aan de vele inspanningen en inzet van partners en de Twenterandse samenleving. In totaal wordt voor de opvang van vluchtelingen in een bedrag van 1,7 miljoen euro ontvangen. Voor de uitgaven die in het kader van de opvang van de Oekraïense vluchtelingen worden gedaan is de gemeente verantwoordelijk. Op een later moment worden de kosten verantwoord richting het Rijk en worden hiervoor middelen ontvangen. Medio juni 2022 is er in totaal € 90.000 uitgegeven in het kader van Oekraïense vluchtelingen (de gemaakte kosten variëren van bijvoorbeeld uitgaven voor de aanschaf van meubilair, internetaansluitingen tot aan medische kosten). Daarnaast wordt leefgeld verstrekt aan de Oekraïense vluchtelingen, waarmee kan worden voorzien in het levensonderhoud.